Regels voor noodverlichting

Een praktische gids (2025)

Wie verantwoordelijk is voor een gebouw, krijgt automatisch te maken met eisen aan noodverlichting. Voor gebouwbeheerders is het lastig om het geheel te overzien. En wie moet investeren in noodverlichting is kritisch: is het allemaal wel nodig? Deze gids brengt de regels bij elkaar waarmee jij aan alle verplichtingen kunt voldoen.

Wettelijk kader

De regels en normen voor noodverlichting zijn vastgelegd in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl; voorheen het Bouwbesluit). Het bepaalt in welke ruimten noodverlichting verplicht is en de prestatie-eisen.

De normen, zoals NEN-EN 1838 en NEN-EN 50172, geven de technische uitwerking. Het Arbobesluit vult dit aan met eisen die gericht zijn op veilig kunnen werken en vluchten.

Van regels naar praktijk

Deze wet- en regelgeving vormt de basis, maar in de praktijk draait het om de juiste toepassing: waar moet de noodverlichting precies worden geplaatst, waar deze aan moet voldoen en hoe het systeem wordt onderhouden. In de volgende onderdelen gaan we in op:

Plaatsings- en prestatie-eisen van noodverlichting

Vluchtwegaanduiding

Vluchtwegaanduiding is de verlichte groene pictogram die de weg wijzen naar de dichtstbijzijnde (nood)uitgang. 

Plaatsing

Vluchtwegaanduiding is verplicht in:

  • ruimten waar een verkeersroute doorheen voert, zoals gangen;
  • ruimten waar meer dan 50 personen mogen verblijven;
  • en wegtunnels.
Prestatie-eisen
  • Binnen 15 seconden zichtbaar na spanningsuitval.
  • Minimaal 60 minuten zichtbaar blijven (tenzij anders gespecificeerd).
  • Helderheid: luminantie van de veiligheidskleur is minimaal 2 cd/m².
  • Uniformiteit: maximale luminantieverschil binnen dezelfde kleur is 10:1.
  • Contrast: verhouding tussen veiligheidskleur en contrastkleur ligt tussen 5:1 en 15:1.
  • Kijkafstand:
    • intern verlicht: 200 × pictogramhoogte
    • extern verlicht: 100 × pictogramhoogte
  • Kijkhoek: montage maximaal 20° boven horizontale zichtlijn.

Vluchtwegverlichting

Vluchtwegverlichting is de verlichting die in werking treedt bij stroomuitval om de vluchtroute in het gebouw veilig te kunnen gebruiken.

Plaatsing

Vluchtwegverlichting is verplicht in:

  • verblijfsruimten voor meer dan 75 personen én de ruimten waardoor de route daaruit voert;
  • functieruimten onder de begane grond;
  • ruimten waardoor een beschermde vluchtroute voert;
  • en wegtunnels.
Prestatie-eisen
  • Binnen 15 seconden automatisch inschakelen bij stroomuitval.
  • Minimaal 60 minuten autonoom blijven branden.
  • Een verlichtingssterkte van ten minste 1 lux op een vloer, tredevlak of hellingbaan gemeten.
  • Uniformiteit: de diversiteitsverhouding langs de as van de vluchtroute is minimaal 40:1.
  • Kleurweergave index van lamp: minimaal Ra 40.

Anti-paniekverlichting

Anti-paniekverlichting vermindert paniekrisico en zorgt voor oriëntatie in grote ruimten of ruimten met een verhoogd risico waar geen vluchtroute is.

Plaatsing

Anti-paniekverlichting is verplicht in:

  • ruimten groter dan 60 m²;
  • als een ruimte vluchtwegverlichting vereist maar geen directe toegang heeft tot een vluchtroute, moet de tussenliggende route ook verlicht worden;
  • mindervalidentoiletten;
  • liften;
  • en waar nodig op basis van een risico-inventarisatie, zoals ruimten zonder daglicht, drukbezochte plekken of zones met struikelgevaar.
Prestatie-eisen
  • Minimaal 1 lux volgens Bbl (geldt boven de 0,5 lux uit NEN-EN 1838).
  • Minimaal 60 minuten brandduur.
  • 50% lichtniveau binnen 5 seconden, volledig licht binnen 60 seconden.
  • Als noodverlichting geplaatst wordt, dan zijn dat minimaal 2 armaturen.

Aanvulling Arbobesluit

Het Arbobesluit verplicht werkgevers tot het veilig kunnen ontruimen en werken bij lichtuitval. Dit houdt onder andere in:

  • Vluchtwegen, deuren, nooduitgangen en poorten op het traject van vluchtwegen zijn gemarkeerd door signalen.
  • Vluchtwegen en nooduitgangen die bij het uitvallen van verlichting slecht zichtbaar zijn, moeten zijn voorzien van adequate noodverlichting.
  • Arbeidsplaatsen waar werknemers bij lichtuitval gevaar lopen, moeten voorzien zijn van adequate noodverlichting (of medewerkers beschikken over individuele verlichting, als dat niet kan).

Aandachtspunten bij projectering en plaatsing van noodverlichting

Plaats een armatuur binnen circa 2 meter van:

  • elke uitgang die in noodsituaties gebruikt wordt;
  • trappen: elke trede moet verlicht zijn;
  • alle overige hoogteverschillen;
  • veranderingen in richting en kruisingen van gangen (armatuur zichtbaar in beide richtingen);
  • buiten het gebouw langs de vluchtroute tot een veilige plaats;
  • bij EHBO-posten: minimaal 5 lux verticale lichtsterkte op de EHBO-doos;
  • bij brandblus- en meldapparatuur: minimaal 5 lux verticale lichtsterkte op handbrandmelders, brandblusapparatuur en brandmeldpaneel;
  • en bij hulpmiddelen voor mindervaliden, zoals oproepsystemen of toevluchtplekken.

Elbo helpt bij projectering

Zorgplicht

De eigenaar van het gebouw, of iemand die om een andere reden bevoegd is om voorzieningen te treffen, is er verantwoordelijk voor dat de noodverlichting adequaat wordt beheerd, onderhouden en gecontroleerd.

De Arbowet stelt dat dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van medewerkers, leveranciers en bezoekers, waaronder maatregelen die zorgen dat gebruikers het gebouw veilig kunnen verlaten via nooduitgangen.

Beheer, onderhoud en controle

Adequaat beheer, onderhoud en controle betekent dat je noodverlichting maandelijks controleert en jaarlijks een autonomietest uitvoert. Daarnaast houd je een logboek bij. Hieronder vind je de minimale eisen voor het beheer van noodverlichting.

  • Visuele inspectie of armaturen intact en goed zichtbaar zijn.
  • Functionele test of de noodverlichting aangaat bij stroomuitval.

  • Autonomietest, of de noodverlichting zonder netstroom gedurende voorgeschreven tijd blijft branden (60 minuten of langer).
  • Maak alle armaturen schoon voor een optimale lichtopbrengst.
  • Tijdig de accu's vervangen. Bij Zemper standaard om de 5 jaar of om de 10 jaar als je kiest voor het EVO10-assortiment.

  • Een logboek voor noodverlichting bevat minimaal:
    • type systeem (centraal/decentraal)
    • locatie van armaturen
    • onderhoudsintervallen
    • datum/tijd van tests
    • testresultaten
    • defecten en herstelmaatregelen
  • Werk het logboek bij na elke inspectieronde.

 

SmartZ: intelligent centraal beheer van noodverlichting

Het beheren van noodverlichting kost veel tijd en is foutgevoelig, zeker in grote gebouwen, op meerdere locaties of bij armaturen die moeilijk bereikbaar zijn.

Met SmartZ van Zemper heb je altijd inzicht én zekerheid. Via de gebruiksvriendelijke interface zie je direct de status, storingen en testresultaten, waar je ook bent. Zo houd je optimale controle over de noodverlichting en verlaag je de beheerkosten.

Ontdek de voordelen van SmartZ

Risico’s bij onvoldoende naleving

het ontbreken van adequate noodverlichting kan leiden tot desoriëntatie en paniek als de stroom uitvalt. Bovendien kan het de evacuatie vertragen en nooddiensten belemmeren in een noodsituatie.

Daarnaast zijn er juridisch en financiële risico’s, zoals civiele aansprakelijkheid, bestuurlijke boetes en zelfs strafrechtelijke gevolgen bij letsel. Ook kunnen verzekeraars dekking verminderen of uitsluiten bij onvoldoende naleving van de van de regels.

Het voldoen aan de regels voor noodverlichting is dus niet vrijblijvend!

Noodverlichting kiezen met zekerheid

Wij denken graag mee over de juiste toepassing en positionering van noodverlichting en vluchtwegaanduiding. We adviseren over passende keuzes, maar de verantwoordelijkheid voor correcte installatie en beheer ligt altijd bij de eigenaar of diens gemachtigde.

Met de noodverlichting van Zemper zit u goed: alle armaturen voldoen aan de nieuwste normen. In combinatie met onze kennis en ondersteuning kiest u daarmee voor een betrouwbare, toekomstbestendige oplossing.

Advies op maat voor noodverlichting

Laat voor vrijblijvend advies of een demo je gegevens achter in onderstaand formulier. Eén van onze specialisten neemt zo snel mogelijk contact met je op.